Dự án Quy hoạch chi tiết khu du lịch dọc bờ sông Sêrepok, phường Cư Jut, tỉnh Lâm Đồng

Theo Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, du lịch Việt Nam ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ, góp phần quan trọng phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao hình ảnh, vị thế quốc gia.

Cảnh quan thiên nhiên Tây Nguyên kết hợp với sự đa dạng văn hóa phong phú đã trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn. Du lịch đóng vai trò là động lực thúc đẩy tăng trưởng, đa dạng hóa sinh kế và xóa đói giảm nghèo trong khu vực. Đặc biệt là sự phát triển của du lịch sinh thái liên kết với các Vườn quốc gia, hồ (hồ chứa) và hệ thống sông ngòi của khu vực đã tạo nên một quần thể sinh thái đa dạng. Sự phát triển của du lịch sinh thái phù hợp với khái niệm tăng trưởng xanh trong Chiến lược tăng trưởng xanh của Chính phủ và gắn với bảo vệ môi trường. Sự đa dạng về văn hóa đa sắc tộc cũng tạo nên một nền văn hóa độc đáo và có sức hút đối với khách du lịch trong và ngoài nước. Với những định hướng đó phát triển du lịch của vùng Tây Nguyên được xác định và đưa ra các định hướng phát triển chính.

Khu vực dự án quy hoạch chi tiết Khu du lịch dọc bờ sông Sêrêpôk, phường Cư Jút nằm ở khu vực cửa ngõ của tỉnh. Với vị trí tương đối thuận lợi, là điểm gắn kết trung tâm thành phố (TP) Buôn Ma Thuột (trung tâm của vùng Tây Nguyên) với trung tâm các huyện, TP của tỉnh Lâm Đồng thông qua Đường mòn Hồ Chí Minh (QL.14) – là tuyến giao thông quan trọng trong giao lưu kinh tế khu vực Tây Nguyên, và trục xương sống kết nối với các trung tâm huyện lỵ của tỉnh như: Phường Đức Lập, phường Đăk Song, phường Bắc Gia Nghĩa, phường Kiến Đức và là tuyến du lịch “Con đường xanh Tây Nguyên”.
Đồng thời, Cư Jút cũng là điểm nối tiếp với trung tâm phường Krông Nô thông qua Quốc lộ 28. Nằm trong khu vực thuộc Công viên địa chất Đắk Nông, phường Cư Jút đã xây dựng được các điểm dừng chân như: Núi lửa Băng Mo, thác nước Băng Rúp (thuộc thác Trinh Nữ), điểm dừng chân cầu 14… Phường Cư Jút là nơi lưu giữ nhiều vốn văn hóa truyền thống của các dân tộc, vùng miền. Một số lễ hội của dân tộc Ê đê ở buôn Nui và buôn Buôr, phường Cư Jút đã được phục dựng như: Lễ rước ghế K’pan, Lễ mừng lúa mới… Cư Jút hiện đang sở hữu di sản thế giới được UNESCO công nhận là Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.

Khu vực quy hoạch có nhiều lợi thế về vị trí và cảnh quan tự nhiên, đặc biệt là bám dọc theo sông Sêrêpôk, đây được coi là điểm nhấn về mặt cảnh quan khu vực cửa ngõ. Cùng với các điểm du lịch như cảnh quan thác Trinh Nữ, cảnh quan Hồ Trúc, các khu du lịch văn hóa cộng đồng, các khu vực tham quan trải nghiệm Farm Stay, khu vực nghiên cứu được định hướng là khu ở kết hợp du lịch sinh thái để tạo sự đa dạng trong tính chất các khu du lịch của địa phương. Từ đó, thu hút khách du lịch đến và khám phá mảnh đất Cư Jút giàu bản sắc văn hóa và tự nhiên.

Quy hoạch chi tiết Khu du lịch dọc bờ sông Sêrêpôk hiện đại – hài hòa với thiên nhiên hơn, thu hút hơn, phát huy tối đa giá trị cảnh quan tự nhiên là điều trăn trở của chính quyền địa phương cũng như người dân phường Cư Jút.

Có thể nói, dự án Quy hoạch chi tiết Khu du lịch dọc bờ sông Sêrêpôk đã góp phần tôn vinh cảnh quan thiên nhiên, không gian văn hóa, đồng thời, mang ý nghĩa giáo dục về lịch sử.

Hiện trạng

Ý tưởng và Giải pháp

Tây Nguyên với các sắc thái văn hóa vô cùng phong phú và đa dạng, được biểu hiện qua kho tàng văn học truyền miệng, qua nghệ thuật cồng chiêng, qua các lễ hội của các dân tộc. Nhưng Tây Nguyên cũng được biết đến bởi cảnh quan hùng vĩ, những ưu đãi của thiên ban tặng là những vùng bảo tồn thiên nhiên, những danh lam thắng cảnh đặc sắc của tự nhiên. Những con sông, những dòng suối, những thác nước đã mang lại những dấu ấn về lịch sử, cội nguồn đầy ấn tượng cho cảnh quan trên vùng đất này. Tây Nguyên cũng là vùng đất đỏ bazan, nơi nuôi dưỡng và ươm mầm những loại cây mang lại giá trị kinh tế cao cũng như tạo nên những thương hiệu sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng.

Lấy ý tưởng mầm xanh cà phê vươn lên đầy sức sống từ đất mẹ thiên nhiên, được bao bọc bởi dòng chảy Sêrêpôk, làm đẹp cho đời. Mầm xanh vừa là hình ảnh để mô phỏng, đồng thời còn mang ý nghĩa hàm ý về một vùng đất đầy hấp dẫn đang ngày một phát triển, vươn lên.

Trên cơ sở đánh giá quỹ đất dựa trên các yếu tố về độ dốc, các chức năng đất hiện hữu, các khu vực hành lang an toàn lưới điện, các khu vực hành lang an toàn mặt nước ven sông để xác định các khu vực thuận lợi cho xây dựng, ít thuận lợi, và không thuận lợi, từ đó, đưa ra giải pháp khai thác các chức năng một cách hiệu quả và khai thác quỹ đất một cách hợp lý cụ thể là:

• Khai thác và cải tạo cấu trúc mặt nước sông Sêrêpôk là trục không gian chủ đạo để phát triển;
• Hệ thống không gian cây xanh ven sông sẽ là phông nền cảnh quan chính cho khu vực;
• Đề xuất xen kẽ các không gian dịch vụ du lịch ven sông với cấu trúc 4 khu vực chính dựa trên cấu trúc của mầm lá cà phê để đem đến sự độc đáo và khác biệt cho dự án, các không gian được bố trí tận dụng cảnh quan ven sông, kết hợp với không gian xanh hòa quyện, tạo nên một tổng thể sinh thái hài hòa;
• Khoanh vùng các khu vực đồi núi khó khai thác và các không gian ven sông cần cách ly; bố trí các không gian công viên cây xanh vùng đệm xen kẽ; tạo nên một quần thể du lịch sinh thái độc đáo những vẫn đảm bảo tính bảo tồn và khai thác bền vững;
• Các khu chức năng phát triển dựa trên các yếu tố về tự nhiên, nhu cầu và các mục đích sử dụng có sự liên kết chặt chẽ và bổ trợ, gắn kết với nhau tạo thành một không gian du lịch, nghỉ dưỡng hấp dẫn.

Về thiết kế hạng mục kè, đơn vị tư vấn đã đưa ra các nguyên tắc nhằm đảm bảo phát triển bền vững, chống úng ngập và hài hòa với cảnh quan tự nhiên:

• Ở những vị trí đê, kè đi qua khu dân cư, khu đô thị và khu du lịch được tính từ chân đê trở ra 5 m về phía sông;
• Đối với các vị trí khác được tính từ chân đê, kè trở ra 20 mét về phía sông.

Giải pháp xây dựng kè:

•  Những khu vực đi qua khu dân cư, khu đô thị, công viên có khai thác cảnh quan mặt nước đề xuất xây dựng kè cứng nhằm đảm bảo an toàn, chống sạt lở trong quá trình khai thác và sử dụng;
•  Những khu vực khu du lịch sinh thái, cây xanh…đề xuất xây dựng kè sinh thái mềm nhằm giảm chi phí xây dựng, nhưng vẫn giữ được khả năng chống sạt lở cao, duy trì ấn tượng sinh thái tự nhiên, tăng độ che phủ cây xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Đối với các tuyến đường đi dọc sông: Điều chỉnh để thuận lợi hơn cho các hoạt động dịch vụ và giao lưu cộng đồng (ví dụ: Thu hẹp vỉa hè phía sát sông và mở rộng vỉa hè phía có công trình xây dựng, đóng tuyến đường ven sông thành không gian quảng trường, dành riêng cho xe đạp và đi bộ vào một số dịp đặc biệt,…)

Một số giải pháp giảm thiểu ngập úng cho đô thị:

Để giảm thiểu ngập lụt, ứng phó với biến đổi khí hậu, sử dụng biện pháp tăng khả năng thấm nước của bề mặt bằng các biện pháp sau:

•  Giảm thiểu tối đa diện tích bê tông hóa không cần thiết;
•  Tăng diện tích thảm cỏ, cây xanh ở các cơ quan, công viên, trong khuôn viên sân vườn nhà ở, các khu đô thị;
•  Có thể sử dụng kết hợp mái nhà xanh, tạo các thảm xanh trên mái nhà tăng khả năng giữ nước khi mưa. Đồng thời cải thiện vi khí hậu, mang lại bầu không khí trong lành hơn;
•  Cụ thể đối với khu vực lập quy hoạch: Bố trí cây xanh trên đường phố, trong sân vườn và khu công viên;
•  Sử dụng hệ thống “Rain Garden” (vườn thấm lọc nước mưa) gồm cây xanh, hỗn hợp đất có thể hấp thu được và lọc nước mưa, dầu xe, cùng các loại rác thải cứng khác.

Đối với hè đường, làn đường đi bộ, đi dạo, nên sử dụng gạch xếp hoặc rải sỏi để tăng khả năng thấm cho bề mặt;

Ngoài ra, tại các công viên, các công trình công cộng hay mỗi nhà đều có thể xây dựng bể chứa nước mưa để trữ nước trong mỗi trận mưa, tận dụng lại nguồn nước mưa phục vụ sinh hoạt, sản xuất, tưới cho thực vật.

Các biện pháp trên giúp giảm tải được cho hệ thống thoát nước rất hữu hiệu, khắc phục đáng kể hiện tượng ngập úng cho đô thị. Ngoài ra còn bổ sung một lượng nước ngầm.

Bước đầu, Dự án Quy hoạch chi tiết khu du lịch dọc bờ sông Sêrêpôk, phường Cư Jút đi vào sử dụng đã được sự đồng thuận của người dân. Trong tương lai, đây là nơi diễn ra nhiều sự kiện quan trọng của phường Cư Jút, là đại diện bộ mặt khang trang của đô thị; đồng thời điểm đến thăm quan của du khách.

Ứng dụng công nghệ GIS trong quản lý dự án

•  Phục vụ, trợ giúp công tác duy trì và bảo vệ cảnh quan và quỹ đất của dự án: Với một cơ sở dữ liệu lớn và được cập nhật thường xuyên về các thông số diện tích từng ô đất, không gian cảnh quan, tầng cao tối đa, mật độ xây dựng…;
• Dựa vào các thông tin thường xuyên được cập nhật người quản lý có thể căn cứ để đưa ra các phương án điều chỉnh và có thể theo dõi tiến độ công việc qua bản đồ;
• Dễ dàng lập kế hoạch kiểm tra các cây nguy hiểm, xác định mức độ ảnh hưởng của mực nước sông Sêrêpôk tới các yếu tố đại hình xung quanh để lên kế hoạch khắc phục, xử lý, đảm bảo phạm vi an toàn;
• Giúp cho việc lập hồ sơ quản lý cho số liệu sử dụng đất: Với trợ giúp của GIS, GPS thì việc lập, theo dõi hồ sơ quản lý cho từng ô đất quy hoạch được dễ dàng hơn, chính xác hơn. Các cán bộ có thể tìm vị trí một ô đất cần chỉnh sửa nhanh chóng bằng việc sử dụng thông tin tọa độ được chiết xuất từ hệ thống GIS và bản đồ.
• Các thông tin về dự án được hiển thị trên cửa sổ truy vấn cơ sở dữ liệu.

Trên đây là một số ý kiến liên quan đến công tác quy hoạch chi tiết khu du lịch nhằm tăng cường, giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa (lấy công trình dự án “Quy hoạch chi tiết Khu du lịch dọc bờ sông Sêrêpôk, xã Tâm Thắng, huyện Cư Jút” nay thuộc phường Cư Jút, tỉnh Lâm Đồng làm minh họa).

ThS.KTS. Lê Thị Minh Hằng
KS. Tô Thị Thúy – KS. Võ Việt Hồng *
*Viện Quy hoạch xây dựng phát triển nông thôn – Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia – Bộ Xây dựng
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 07-2025)

Thông tin dự án
Dự án “Quy hoạch chi tiết Khu du lịch dọc bờ sông Sêrêpôk, xã Tâm Thắng, huyện Cư Jút” do các công sự Viện quy hoạch xây dựng phát triển nông thôn thực hiện (2023-2025);
• Chủ đầu tư: Phòng kinh tế, hạ tầng và đô thị huyện Cư Jút;
• Cơ quan phê duyệt: UBND huyện Cư Jút
• QĐ phê duyệt số 421/QĐ-UBND của UBND huyện Cư Jút ngày 18/3/2025