Sau sầu riêng, loại trái cây nào sẽ đạt tỉ USD?

Chuối có tiềm năng trở thành trái cây tỉ USD

Sau sầu riêng, loại trái cây nào sẽ là mặt hàng tỉ USD của ngành rau quả Việt Nam? Đây là câu hỏi thu hút được nhiều sự quan tâm của các diễn giả tại diễn đàn “Giải pháp phòng trừ bệnh héo vàng hại chuối” do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp Báo Nông nghiệp và Môi trường, Viện Nghiên cứu Rau quả tổ chức vào sáng nay (13.12) tại TP.HCM.

PGS-TS Lê Quốc Doanh, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho biết, theo “Đề án phát triển cây ăn quả chủ lực” được ban hành năm 2022, mục tiêu đến năm 2025 đưa xuất khẩu rau quả đạt 5 tỉ USD và 6,5 tỉ USD vào năm 2030. Thực tế, đến cuối năm 2025, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đã vượt mốc 8 tỉ USD, vượt xa so với các kịch bản. Điều này cho thấy tiềm năng và cơ hội của ngành rau quả còn rất lớn.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nói: Hiện tại, vua trái cây – sầu riêng là mặt hàng xuất khẩu chủ lực với kim ngạch đến trên 3 tỉ USD. Trước đó, chúng ta có thanh long nhưng thời gian gần đây sụt giảm mạnh chỉ còn khoảng 400 – 500 triệu USD. Câu hỏi đặt ra là sau sầu riêng, có loại trái cây nào tiềm năng để trở thành mặt hàng tỉ USD nhằm thúc đẩy ngành rau quả phát triển bền vững? “Xét về quy mô diện tích và điều kiện thị trường thì chuối là mặt hàng nhiều tiềm năng”, ông Mạnh nhận định.

Đến năm 2025, ngoài sầu riêng thì chuối có diện tích lớn nhất nước với trên 163.000 ha, sản lượng khoảng 2,75 triệu tấn. Trong 10 năm qua, sản lượng chuối cả nước tăng trên 1 triệu tấn. Chuối đã trở thành một trong những loại trái cây xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Riêng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu chuối đạt gần 372 triệu USD. Tính đến hết tháng 10.2025, xuất khẩu chuối đạt 336 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2024 và trở thành mặt hàng có kim ngạch đứng thứ 3 trong ngành rau quả. “Tuy nhiên, con số này vẫn chưa tương xứng với quy mô sản xuất và tiềm năng của cây chuối, đặc biệt khi so sánh với các quốc gia trong khu vực đã xây dựng được chuỗi giá trị chuối xuất khẩu ổn định, gắn với tiêu chuẩn chất lượng và kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt”, ông Mạnh cho biết.

Giải bài toán dịch bệnh Panama

Ông Lê Quốc Doanh và các đại biểu đều cho rằng, một trong những thách thức lớn nhất hiện nay của ngành chuối là dịch bệnh, đặc biệt là bệnh héo vàng do nấm Fusarium, thường được gọi là bệnh Panama. Bên cạnh việc kiểm soát dịch bệnh thì vấn đề cốt lõi là làm thế nào để nâng cao giá trị tổng thể của cây chuối, từ tổ chức sản xuất, giống, kỹ thuật canh tác đến thị trường tiêu thụ.

Nếu có chiến lược đầu tư bài bản vào ngành chuối, xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, áp dụng quy trình kỹ thuật đồng bộ, kiểm soát dịch bệnh và hướng đến thị trường xuất khẩu cây chuối hoàn toàn có thể trở thành mặt hàng tỉ USD của rau quả Việt Nam.

Theo Viện Nghiên cứu Rau quả, nấm gây bệnh Panama nguy hiểm không chỉ vì khả năng tồn tại lâu dài trong đất mà còn do thời điểm gây hại trùng với giai đoạn sinh trưởng mạnh nhất của cây chuối. Khi cây đã nhiễm bệnh, các biện pháp canh tác thông thường hầu như không phát huy hiệu quả. Việc xử lý đất, luân canh hoặc tiêu hủy cây bệnh đều kéo dài thời gian và làm tăng chi phí cho người trồng.

Ông Phạm Quốc Liêm, Phó chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Chủ tịch Công ty cổ phần Nông nghiệp U&I (Unifarm), khuyến cáo, việc lựa chọn vùng trồng chuối cần được xem xét trên cơ sở khoa học, bao gồm các yếu tố then chốt như thổ nhưỡng, khí hậu, nhiệt độ, nguồn nước, điều kiện lao động và logistics. Đồng thời phải đánh giá rõ khu vực đó đã bị nhiễm bệnh Panama hay chưa.